Βήματα στα Έρημα μονοπάτια της Ιστορίας!
10 Μαρτίου 2018
Φαράγγι Aheimar, έρημος της Αραβίας.
Ζέστη!
Εδώ και δεκατρείς μέρες διασχίζουμε με τον Αργύρη τη γη της Ιορδανίας
κι αυτό το σκέλος είναι μακράν το πιο απομονωμένο κι άνυδρο!
Από τα 14 λίτρα νερό που φορτωθήκαμε φεύγοντας από την Petra το προηγούμενο πρωί μας έχει μείνει μόλις 0,5 λίτρο. Διψάμε!
«Νερό είναι αυτό …; »
Παραμιλώ, παρατηρώντας τον καφετί ζωμό που μόλις συλλέξαμε σκάβοντας στην αμμώδη κοίτη του ξεραμένου ρυακιού.
«Ας το κρατήσουμε ρε φίλε! Ίσως χρειαστεί…!»
Μου λέει ο Αργύρης με νόημα, αν κι ο ίδιος το βρίσκει εξίσου «ελκυστικό»!
Η φωνές μας αντιλαλούν στα λεία βράχια που μας κυκλώνουν. Πραγματικά θεόρατα, μας προστατεύουν ώρες τώρα, εμποδίζοντας τις καυτές ακτίνες του ήλιου να διεισδύσουν σ´αυτό το εξαιρετικά στενό -όσο προωθούμαστε- φαράγγι.
Βλέπετε εδώ, στο χείλος της μεγάλης Αραβικής ερήμου, ο ίσκιος – όπως και το νερό – είναι κάτι που εκτιμάται δεόντως.
Τι δουλειά όμως έχουμε σ´αυτόν τον άγονο τόπο, ερχόμενοι καθημερινά 40+ km εγγύτερα προς τη Σαουδική Αραβία;
— — —
Στα τέλη Φεβρουαρίου -έξι μόλις μήνες μετά τη διάσχιση της Ισλανδίας – ταξιδέψαμε με τον Αργύρη Βαμβακίτη στη Μέση Ανατολή με στόχο την πεζοπορική διάσχιση της Ιορδανίας από βορρά προς νότο (~650km), από τα σύνορα της Συρίας έως τη Σαουδική Αραβία!
Το επονομαζόμενο «μονοπάτι της Ιορδανίας» θεωρείται ένα από τα νεότερα μεγάλα μονοπάτια του κόσμου (μετράει μόλις 2 χρόνια ζωής), αν και αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μια συρραφή αρχαίων εμπορικών, προσκυνητικών και μεταναστευτικών οδών.
Παρά τον βομβαρδισμό αρνητικών δημοσιεύσεων από τα ΜΜΕ για την αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή και την επικινδυνότητα που ενέχει ένα ταξίδι εκεί, η άποψη μας είναι πως ο κόσμος δεν είναι ακριβώς όπως μας τον παρουσιάζουν και ότι στην Ιορδανία δεν θα είμαστε λιγότερο ασφαλείς από την ίδια μας τη χώρα.
@National Geographic
Ο Βορράς
Το μεσημέρι λοιπόν της 25ης Φεβρουαρίου ήπιαμε έναν μερακλίδικο αράβικο καφέ με κάρδαμο και φορτωθήκαμε τα σακίδια στα βασαλτικά ερείπια της ελληνιστικής Gadara (Umm Qais) στο βόρειο άκρο της χώρας, ατενίζοντας απέναντι τη Συρία, την Παλαιστίνη και τη θάλασσα της Γαλιλαίας.
Ατελείωτοι λόφοι, πότε δασωμένοι, πότε λιβάδια και πότε γεμάτοι καλλιέργειες (ελαιώνες, οπωρώνες κ.α) αλλά και διάσπαρτα απομεινάρια από την πλούσια και ετερόκλητη ιστορία του τόπου (ελληνιστικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά, οθωμανικά, αραβικά) ήταν το σκηνικό μέσω του οποίου περπατούσαμε, έχοντας πάντα στα δυτικά την εύφορη κοιλάδα του Ιορδάνη.
Οι πρώτες μέρες ήταν καθαρά εισαγωγικές από αισθητικής άποψης, μας έδωσαν όμως μια πολύ αυθεντική εικόνα της ζωής των ανθρώπων της υπαίθρου και ταυτόχρονα της παροιμιώδους ευγένειας και φιλοξενίας τους.
Σε μια χώρα που τείνει προς την ερημοποίηση, η πλειοψηφία του πληθυσμού ζει στο βορρά που τα εδάφη είναι πιο εύφορα και θυμίζουν έντονα Μεσόγειο.
Εδώ ο τουρισμός είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Οι άνθρωποι δεν είναι συνηθισμένοι να βλέπουν ξένους, πόσο μάλλον φορτωμένους με σακίδια να περνούν δίπλα και μέσα από τα χωριά και τα χωράφια τους και ένας απλός χαιρετισμός αρκούσε για να μας καλέσουν για τσάι και φαγητό. Αυτό ήταν κάτι που συνέβαινε τόσο … μα τόσο συχνά που αν «υποκύπταμε» στα καλέσματα τους θα είμασταν κυριολεκτικά ακόμη εκεί!
28/02/2018 (απόσπασμα από το ημερολόγιο μου)
(…) Η χάραξη της διαδρομής εδώ στο βορρά είναι κάκιστη και δεν έχει καμιά λογική, οδηγώντας μας συχνά μέσα από οργωμένα χωράφια, τα οποία οι τελευταίες βαρβάτες βροχοπτώσεις του χειμώνα έχουν μετατρέψει σε ατελείωτους λασπότοπους. Σήμανση όπως και χάρτες δεν υπάρχουν για το σύνολο της διαδρομής, οπότε πρέπει να συνηθίσουμε από τώρα να προχωράμε με το GPS κυριολεκτικά ανά χείρας. Η σημερινή μέρα ήταν μεγάλη, μιας και χαθήκαμε και περπατήσαμε αρκετά και στο σκοτάδι για να μείνουμε εντός προγραμματισμού. Φθάσαμε στο τελευταίο χωριό πολύ μετά το τελευταίο κάλεσμα του μουεζίνη σε προσευχή, «κατάπιαμε» από 4 περιποιημένα falafel έκαστος και κοιμηθήκαμε κάτω από μια γέρικη ελιά 0,5 χιλιόμετρο παραέξω. Τα τοπία μπορεί να μην μας έχουν εντυπωσιάσει μέχρι τώρα αλλά μας έχουν κερδίσει οι άνθρωποι κι έτσι κάνουμε υπομονή για το δεύτερο μισό και την επαφή με την εξωτική ομορφιά της ερήμου!
Τα μεγάλα φαράγγια της Νεκράς
Στο νότιο άκρο της κοιλάδας του Ιορδάνη το σκηνικό άλλαξε απότομα! Οι λόφοι ξαφνικά έγιναν άγονοι και άχρωμοι, προσφέροντας μας πανοραμική θέα της Νεκράς θάλασσας ,του χαμηλότερου σημείου της Γης (-420μ). Κι ήταν πραγματικά οξύμωρο το ότι την αγναντεύαμε από ψηλά, βρισκόμενοι και οι ίδιοι κάποιες δεκάδες μέτρα κάτω από το επίπεδο της θάλασσας.
Μπροστά μας τώρα απλώνονταν τα μεγάλα φαράγγια ( Wadis ) της Νεκράς ( Hidan και Mujib ) που έπρεπε να διασχίσουμε, μιας και η πορεία μας τα έτεμνε κάθετα. Και τα διασχίσαμε στη σειρά … σε μια μέρα!
Το τοπίο εδώ χαρακτηρίζεται από βαθιές χαράδρες και λόγω της δραματικότητας του και της ροής υδάτων καθ´όλη την διάρκεια του χρόνου τα παραπάνω φαράγγια – παρά την άγονη εικόνα που παρουσιάζουν – συντηρούν μια ομολογουμένως ανέλπιστη ποικιλία ζωής.
Η ζέστη στα ενδότερα του πρώτου, του Wadi Hidan ήταν έντονη από νωρίς το πρωί και έκανε την όλη διαδικασία της πολυπόθητης εξόδου από αυτό μέσα στο καταμεσήμερο εξαντλητική. Τελικά βγήκαμε σε μια κορυφή, από όπου διασχίσαμε ένα πολύ εύφορο πλατό με βλάστηση τύπου στέπας προς το υπέροχο Wadi Mujib.
Τι θέαμα! Αν και είχα την τύχη να βρεθώ σε πολύ βαθύτερα φαράγγια στο Peru (3000μ+), ομολογώ ότι στη θέα του Wadi Mujib, γνωστού και ως «Grand Canyon της Ιορδανίας» εντυπωσιάστηκα τόσο, που έμεινα να το παρατηρώ με θαυμασμό για ώρα από την άκρη του πλατό.
Κατεβήκαμε γρήγορα ένα απότομο και τραχύ μονοπάτι ανοιγμένο αιώνες πριν από τους Βεδουίνους και λίγο πριν το ποτάμι βρήκαμε μια σπηλιά όπου ξαποστάσαμε και φάγαμε παρέα με έναν φιλικότατο νεαρό βοσκό με ωραία αύρα!
Κι ο ανήφορος που ακολούθησε ήταν μακρύς και πιο κουραστικός από τον προηγούμενο. Τι κι αν ήπιαμε περισσότερο νερό από οποιαδήποτε άλλη μέρα. Το σούρουπο, όταν πια κατασκηνώσαμε ψηλά σε ένα μπαλκόνι, τα ρούχα μας ήταν εξ´ολοκλήρου καλυμμένα από άλατα, δείγμα της αφυδάτωσης!
Στην πόλη του Karak, το μεσαιωνικό κάστρο της οποίας αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες οχυρωματικές κατασκευές των Σταυροφόρων στη Μέση Ανατολή, κάναμε το πρώτο μας αναζωογονητικό μπάνιο μετά από 8 μέρες πορείας και ανανεώσαμε τις προμήθειες μας με μπόλικο χαλβά και αράβικες πίτες για την πολύ πιο ενδιαφέρουσα συνέχεια!
Ατυχώς, ένα αλλοιωμένο υλικό σε ένα όχι ιδιαίτερα καθαρό ταχυφαγείο μας στοίχισε μια ήπια τροφική δηλητηρίαση που μας ταλαιπώρησε για τις επόμενες 24 ώρες.
Το χάραμα λοιπόν, τελείως άυπνοι κι αδύναμοι από την δηλητηρίαση αφήσαμε πίσω το Karak.
Μετά από παρατεταμένες τραβέρσες κατά μήκος του κρημνού που δεσπόζει πάνω από το νότιο όριο της Νεκράς θάλασσας, διασχίσαμε ένα ακόμη εντυπωσιακό φαράγγι ~1000μ βάθους, το Hasa και κατασκηνώσαμε στην έξοδο.
Είχαμε διασχίσει ήδη τη μισή χώρα αλλά το μόνο που θυμάμαι ήταν πως ένιωθα τον καρδιακό μου ρυθμό να χτυπάει στα δάκτυλά των ποδιών μου και πόσο πολύ ήθελα να κοιμηθώ!
Η ελλιπής διατροφή και κυρίως ενυδάτωση των τελευταίων ημερών είχε αρχίσει να επηρεάζει (για πρώτη ίσως φορά σε αυτόν τον βαθμό) την απόδοση μου, κάτι το οποίο καλό θα ήταν να διορθώσω στη συνέχεια. Ο Αργύρης ήταν σίγουρα σε αρκετά καλύτερη κατάσταση!
Η πορεία προς την Petra
Τα χωριά πια όλο και αραίωναν, το τοπίο γινόταν ξηρότερο και η ζέστη εντονότερη. Έτσι ξυπνούσαμε πριν ακόμη χαράξει, μαζεύαμε γρήγορα το αντίσκηνο και τρώγαμε κάτι «στο πόδι» ώστε να καλύψουμε όσο γινόταν μεγαλύτερη απόσταση έως τις 09:00 που ο ήλιος ήταν ακόμη χαμηλά. Το υπόλοιπο της ημέρας περπατούσαμε με τέτοιο ρυθμό ώστε να υπάρχει μεν πρόοδος αλλά και να μην ιδρώνουμε πολύ, μιας και το νερό ήταν πια δυσεύρετο.
Κάπως έτσι φθάσαμε ένα απόγευμα στη Dana, ένα εγκατελειμμένο μέχρι προσφάτως χωριό της Οθωμανικής περιόδου. Χτισμένη στο χείλος ενός γκρεμού, η Dana έχει αποκτήσει ξανά ζωή τα τελευταία χρόνια λόγω της οργανωμένης προσπάθειας προσέλκυσης φυσιολατρών τους οποίους -όπως και σε ΟΛΗ (!) τη διάσχιση της χώρας- δεν είδαμε ποτέ! Ούτε έναν!
07/03 (απόσπασμα από το ημερολόγιο μου)
Ίσα που είχε χαράξει όταν αφήσαμε πίσω το χωριό που ακόμη κοιμόταν. Καθώς ξεμακραίναμε, οι γλυκοί ήχοι από τα κουδουνάκια των προβάτων που έβοσκαν δίπλα στα γκρέμια έγιναν σταδιακά ανεπαίσθητοι έως που σίγησαν τελείως.
Οι ακτίνες του ήλιου δεν άργησαν να εισβάλουν στα ενδότερα της κοιλάδας της Dana. Από τη στιγμή εκείνη και για το υπόλοιπο της σημερινής ιδιαίτερα ζεστής μέρας κινηθήκαμε σε διάφορες κλιματικές ζώνες εντός του μεγαλύτερου Εθνικού Δρυμού της χώρας, που εκτείνεται από τη βόρεια ρηξιγενή κοιλάδα έως και τις ερήμους στα βόρεια της Petra.
Μετά το φαράγγι και τα αρχαία ορυχεία της Feynan -που στα Ρωμαϊκά χρόνια αποτελούσε την καρδιά της εξόρυξης χαλκού στην περιοχή- βρήκαμε τον δρόμο μας μέσα από έναν «λαβύρινθο» από άγρια βουνά και αλλεπάλληλες ρεματιές γεμάτες σαθρές πυριγενείς πέτρες και απολιθώματα θαλάσσιας ζωής ηλικίας εκατομμυρίων ετών.
Κατάκοποι, στήσαμε το αντίσκηνο δίπλα στα γκρέμια, την ώρα που ο ήλιος -όπως και η ζέστη- έσβηνε κατακόκκινος πίσω από τα γειτονικά βουνά!
Την επομένη τραβερσάραμε κατά μήκος του κρημνού με τους χίλιους μύριους ασβεστολιθικούς σχηματισμούς ωσότου φθάσαμε στην ξακουστή Petra, μια ολόκληρη αρχαία πόλη σμιλεμένη στα βράχια από τους Ναβαταίους, ένα Αραβικό φύλο που έλεγχε στα χρόνια εκείνα τους εμπορικούς δρόμους από τη Δαμασκό έως την Ερυθρά και από την έρημο της Αραβίας έως το Σινά.
Προσεγγίσαμε αυτόν τον τόσο δημοφιλή αρχαιολογικό χώρο «αντισυμβατικά» από το βορειοδυτικό του άκρο – σε αντίθεση με το 99% των επισκεπτών – και δεν αντικρίσαμε ψυχή εκτός από ένα κοπάδι με κατσίκια οσότου φθάσαμε στο περίφημο «Μοναστήρι», μια περίτεχνη πρόσοψη ναού ύψους 50 μέτρων λαξευμένη στο βράχο!
Τι μεγαλόπρεπο θέαμα μας περίμενε για το υπόλοιπο της ημέρας!
Μια ολόκληρη αρχαία πόλη σμιλεμένη στα βράχια και περικυκλωμένη από υπέροχα φαράγγια και βουνά!
Αναμφισβήτητα ένα από τα κορυφαία σωζόμενα δημιουργήματα του ανθρώπου!
Εκτιμάται ότι η Petra κατά την περίοδο της ακμής της κατοικούνταν από 30.000 ανθρώπους. Οι Ναβαταίοι έδιναν μεγάλη βαρύτητα στη μετά θάνατον ζωή και σχεδόν το σύνολο των σωζόμενων αριστουργημάτων είναι τάφοι. Αντίθετα, οι δικές τους «εφήμερες» κατοικίες καταστράφηκαν στο πέρασμα του χρόνου.
Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκανε το πρωτοπόρο για την εποχή σύστημα με φράγματα και σωληνώσεις για τη συλλογή και μεταφορά νερού πηγών και βροχής.
Κατηφορήσαμε τα 800 σκαλοπάτια που μας χώριζαν από το κύριο τουριστικό μονοπάτι του αρχαιολογικού χώρου και μπλεχτήκαμε με τις ορδές των τουριστών με περιβολή αλά “Indiana Jones” αλλά και τους πάγκους των μικροπωλητών που βλέποντας μας με περιέργεια έτσι με τα μεγάλα σακίδια καταλάβαιναν πως δεν είχαν και πολλές ελπίδες για μια πώληση ή μια βόλτα με καμήλα!
Η Έρημος
Μετά την Petra μας περίμενε το πιο απομονωμένο και ΜΑΚΡΑΝ ομορφότερο σκέλος όλου του οδοιπορικού μας, μιας και μας έφερε πρόσωπο με πρόσωπο με την ανυπέρβλητη γοητεία της ερήμου!
Έτσι, περπατώντας μέσα από εξαιρετικά ποικίλα τοπία ερήμου, γίναμε εμπειρικά μάρτυρες της αδιάκοπης διαδικασίας που συντελείται εδώ και εκατομμύρια χρόνια, κατά την οποία το νερό -που τόσο στερούνται αυτά τα περιβάλλοντα- αλλά και ο αέρας σμιλεύουν το χώμα και στη συνέχεια τα βράχια, δίνοντας τους διάφορες υφές, σχήματα και χρώματα, μεταμορφώνοντας έτσι πότε αργά και πότε κατακλυσμιαία το τοπίο.
Κινηθήκαμε σε εξαιρετικά τραχύ και σαθρό πεδίο μετά τα βουνά της Madusa , τραβερσάρωντας ψηλά τις κατακερματισμένες πλαγιές φαραγγιών και -όπου αυτό ήταν αδύνατο – διασχίζοντας τις κοίτες των ξεροποτάμων τους.
Έχοντας πάντα στο νου μας πόσο ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ είναι οι ξαφνικές πλημμύρες σε πολύ στενά φαράγγια, αποφύγαμε τελείως την κατασκήνωση σε αυτά. Αντίθετα, κοιμηθήκαμε ψηλά σε «πατάρια» φαρδύτερων φαραγγιών.
Μια ξαφνική καταιγίδα μπορεί να στείλει ένα χείμαρρο σε ένα τέτοιο ξηρό βαθύ κανάλι (Wadi). Ο χείμαρρος αυτός καθαρίζει την ξηρή και ψημένη από τον ήλιο γη, παρασύροντας τα ΠΑΝΤΑ (πέτρες, φερτές ύλες κ.α) και τους ΠΑΝΤΕΣ στο διάβα του.
Ήταν τέτοια η ομορφιά του σκηνικού μέσω του οποίου ταξιδεύαμε και τόσο απόκοσμη η ησυχία του που είναι πραγματικά δύσκολο να περιγραφούν με εικόνες και λόγια, με τον ψαμμίτη να κυριαρχεί και το χρώμα του να αλλάζει συνεχώς ανάλογα με τη γωνία που δεχόταν το φως!
Και ξάφνου στο πουθενά – μετά από πάρα πολλά χιλιόμετρα και 2 μέρες πορείας – αντικρίσαμε και πάλι ίχνη ανθρώπινης παρουσίας, που δεν ήταν άλλα από μια μοναχική κατασκήνωση Βεδουίνων νομάδων με όλο τους το βιος (ένα κοπάδι κατσίκια και 2 καμήλες) !
Οι άνθρωποι αυτοί ζουν μια απλή και ταυτόχρονα σκληρή ζωή, αγωνιζόμενοι καθημερινά για τα απολύτως απαραίτητα για την επιβίωση. Συνεχίζουν να βόσκουν τα αιγοπρόβατα τους σε εδάφη πολύ φτωχά, που φαινομενικά μοιάζουν τελείως άγονα!
Παρόλα αυτά ΚΑΙ εδώ -όπως άλλωστε και σε όλη τη χώρα- γίναμε δέκτες της τόσο βαθιά ριζωμένης στην παράδοση τους φιλοξενίας!
Μετά το χωριουδάκι της Abbasiya, η έρημος από πετρώδης μετατράπηκε σε αμμώδη.
Έτσι, τις επόμενες 2 μέρες διασχίσαμε το περίφημο Wadi Rum, ένα από τα ωραιότερα τοπία ερήμου του πλανήτη και ευρύτερα γνωστού στον δυτικό κόσμο μετά τις γλαφυρές περιγραφές του «Λόρενς της Αραβίας» στις αρχές του περασμένου αιώνα!
Το θολό μεσανατολικό φως δεν μας άφηνε να απολαύσουμε και πολύ τις εικόνες γύρω μας κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.
Όταν όμως ο ήλιος έπεφτε ξανά χαμηλά, η θολούρα υποχωρούσε τελείως κι η ατμόσφαιρα καθάριζε, αποκαλύπτοντας μας με κάθε λεπτομέρεια τα αλλόκοτα σχήματα των διάσπαρτων πύργων από ψαμμίτη, που έμοιαζαν με κόκκινα νησιά σε μια θάλασσα άμμου!
Ήταν πραγματικά υπέροχη αίσθηση να περπατάμε στην χρυσαφοπορτοκαλί άμμο υπό το καθαρό φως της «χρυσής ώρας»!
Με λιγότερα από 50 χιλιόμετρα να μας χωρίζουν πλέον από τα νερά της Ερυθράς και το τέλος του οδοιπορικού μας, κατασκηνώσαμε για τελευταία φορά σε ένα όμορφο σημείο στο νότιο άκρο του Wadi Rum, απολαμβάνοντας το καταλάγιασμα της ζέστης και το αργό σβήσιμο των «πύρινων» βράχινων εξάρσεων της ερήμου!
Αυτήν την τελευταία βραδιά ήταν όλα γαλήνια κι ο ουράνιος θόλος γεμάτος αμέτρητα λαμπερά αστέρια. Μαγεία!
Την 16η και τελευταία μέρα περάσαμε από το πρώην Σαουδαραβικό Titen, τον τελευταίο – και σίγουρα ξεχασμένο – οικισμό (20 κατοίκων) του οδοιπορικού μας, το οποίο προσαρτήθηκε στην Ιορδανία ως μέρος μιας «εμπορικής ανταλλαγής» κατά την οποία η Ιορδανία παραχώρησε 6000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της ερήμου της για 18 χιλιόμετρα ακτογραμμής.
Από το Τίτεν ακολουθήσαμε παλιές γιδόστρατες με μέτωπο προς τα δυτικά και το τελευταίο φράγμα -γρανιτένιων αυτή τη φορά- βουνών της ερήμου, από όπου είδαμε για πρώτη φορά τον κόλπο της Ακαμπα και πέρα από αυτόν τα βουνά του Σινά.
Δυο ώρες αργότερα βρέχαμε τα πόδια μας στα ζεστά νερά της Ερυθράς Θάλασσας.
Ήταν το τέλος ενός Όμορφου και Διδακτικού οδοιπορικού σε ένα σταυροδρόμι πολιτισμών με ανθρώπους ζεστούς και άκρως εξωτικά τοπία!
